Γαστρικός δακτύλιος - Μύθοι και Πραγματικότητα

Η βαριατρική χειρουργική (από τις λέξεις «βάρος» και «ιατρική») είναι υποειδικότητα της γενικής χειρουργικής. Χάρη στις βαριατρικές επεμβάσεις επιτυγχάνεται απώλεια βάρους η οποία οδηγεί σε μια καλύτερη υγεία και μια ανώτερη ποιότητα ζωής. Σήμερα οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται λαπαροσκοπικά. Ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος είναι μια από τις επεμβάσεις στη φαρέτρα της βαριατρικής χειρουργικής και αποτελεί ευρωπαϊκή επινόηση. 

Τι είναι ο γαστρικός δακτύλιος;


Ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος (ΓΔ) επινοήθηκε στη Σουηδία, εξού και η ονομασία Swedish Adjustable Gastric Βand (SAGB) που συναντάται συχνά. 

Πραγματοποιήθηκε λαπαροσκοπικά για πρώτη φορά το 1993. Σε σχέση με άλλες βαριατρικές επεμβάσεις η τοποθέτηση ΓΔ είναι η λιγότερο επεμβατική και ο ασθενής επιστρέφει σπίτι του την ίδια μέρα του χειρουργείου ή μετά από μια διανυκτέρευση. Ο ΓΔ τοποθετείται μέσα στην κοιλιά, γύρω από το στομάχι με αποτέλεσμα να το σφίγγει μη επιτρέποντας την γρήγορη διέλευση του φαγητού, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην διατήρηση της αίσθησης του κορεσμού για περισσότερο χρόνο. Έτσι ο παχύσαρκος δεν καταναλώνει, θεωρητικά τουλάχιστον, μεγάλες ποσότητες φαγητού. Στο ΓΔ δεν συντελούνται ορμονικές αλλαγές όπως συμβαίνει στο γαστρικό μανίκι και στο γαστρικό bypass (παράκαμψη), ούτε και υπάρχει δυσαπορρόφηση θερμίδων όπως συμβαίνει με το γαστρικό bypass.


Ο γαστρικός δακτύλιος είναι, όπως αναφέρθηκε, ρυθμιζόμενος, δηλαδή η διάμετρος του αλλάζει με την εισαγωγή ορού σε αυτόν. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω μιας βαλβίδας (port) που τοποθετείται κάτω από το δέρμα, συνήθως στα αριστερά της κοιλιάς και η οποία επικοινωνεί με τον ΓΔ.

 Το υγρό φουσκώνει το μπαλόνι που βρίσκεται στο εσωτερικό του δακτυλίου με αποτέλεσμα η διάμετρος του στομάχου να μικραίνει και το φαγητό να περνάει πιο αργά προς τα κάτω. Αρχικά χρειάζονται 4-6 επισκέψεις στο χειρουργό προκειμένουν να βρεθεί η τέλεια ρύθμιση («the sweet spot»), και ο ασθενής να νιώθει χορτάτος με τη σωστή ποσότητα φαγητού. Εμμετοί ή αδυναμία να καταπιεί κανείς φαγητό ή υγρά σημαίνει ότι ο δακτύλιος έχει σφύξει πάρα πολύ. Η έλλειψη αισθήματος κορεσμού σημαίνει πως ο δακτύλιος είναι πολύ χαλαρός. Και στις δύο περιπτώσεις χρειάζεται περαιτέρω ρύθμιση. Η εύρεση της σωστής ρύθμισης δεν είναι ισόβια. Για παράδειγμα μπορεί κανείς να έχει 5 ml υγρού στο δακτύλιο για 1 χρόνο και μετά να χρειαστεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει υγρό. Η σωστή δε ποσότητα διαφέρει από ασθενή σε ασθενή όπως διαφέρει και η ποσότητα που προστείθεται ή αφαιρείται κάθε φορά. Αυτές οι ρυθμίσεις γίνονται στο ιατρείο και δεν απαιτούν τη βοήθεια ακτινολογικού μηχανήματος παρά μόνο σε ελάχιστες εξαιρετικές περιπτώσεις.


Ο γαστρικός δακτύλιος είναι μια επέμβαση αναστρέψιμη, δηλαδή μπορεί να αφαιρεθεί, χωρίς να έχει συντελεστεί κάποια μόνιμη ανατομική αλλαγή στον ασθενή όπως συμβαίνει για παράδειγμα με το γαστρικό bypass και το γαστρικό μανίκι. Η παραμονή του δακτυλίου στο σώμα δεν έχει ημερομηνία λήξης ´ δεν προγραμματίζεται η αφαίρεση του εκ των προτέρων. Αυτή γίνεται μόνο σε περίπτωση επιπλοκών. Η επέμβαση, όπως προαναφέρθηκε, είναι λιγότερο επεμβατική. Για το λόγο αυτό ο κίνδυνος άμεσων σοβαρών επιπλοκών είναι μικρότερος σε σχέση με άλλα βαριατρικά χειρουργεία.


Μια σημαντική επιπλοκή: τα μεγάλα ποσοστά αποτυχίας


Ο παχύσαρκος ασθενής ο οποίος επιλέγει το γαστρικό δακτύλιο ως βαριατρική επέμβαση έχει μεγάλες πιθανότητες να παραμείνει παχύσαρκος που ήταν και ο αρχικός λόγος της επέμβασης. Ο ασθενής πρέπει λοιπόν να υποβληθεί σε νέο χειρουργείο για την αφαίρεση του δακτυλίου με ενδεχόμενη μετατροπή σε κάποια άλλη βαριατρική επέμβαση η οποία δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με την αφαίρεση του δακτυλίου. Υπάρχει δηλαδή ο κίνδυνος να κάνει κανείς 3 χειρουργεία για να φτάσει στα επιθυμητά αποτελέσματα, ή στη χειρότερη περίπτωση να κουραστεί και να επιλέξει να μείνει παχύσαρκος με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η νόσος της παχυσαρκίας στην υγεία του.


Αποτελέσματα πρόσφατων μελετών


Τέσσερις πολύ πρόσφατες μελέτες επιβεβαίωσαν αυτό που κάθε βαριατρικός χειρουργός διαπιστώνει καθημερινά, ότι δηλαδή το ποσοστό αποτυχίας σε ότι αφορά την απώλεια βάρους στους ασθενείς με ΓΔ είναι αρκετά μεγάλο. Σε μια αμερικανική μελέτη με 144 ασθενείς οι οποίοι παρακολουθήθηκαν κατά μέσω όρο για 16 μήνες, το 16,7 % χρειάστηκε να ξαναχειρουργηθεί είτε λόγω επιλοκών του δακτυλίου είτε κακής απώλειας βάρους. 

Σε ασθενείς δε με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 50 η απώλεια βάρους ήταν χειρότερη. Σε μια άλλη μελέτη από τη Χιλή τα αποτελέσματα ήταν ακόμη πιο άσχημα. Σε δείγμα 199 ασθενών , το 20,1 % χρειάστηκε να ξαναχειρουργηθεί ενώ μετά από 5 χρόνια παρακολούθησης 46,3 % των ασθενών δεν είχαν ικανοποιητική απώλεια βάρους. Σε μια άλλη μελέτη στην οποία συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα 62 ασθενών με ΓΔ , με αυτά 91 ασθενών που είχαν υποβληθεί σε γαστρικό bypass, η απώλεια βάρους μετά από 5 χρόνια παρακολούθησης ήταν αποτυχημένη σε πάνω από το 45 % των ΓΔ-ασθενών (6 % σε ασθενείς γαστρικού bypass). Επιπλέον το 24 % χρειάστηκε και δεύτερο χειρουργείο μετά το ΓΔ. Ακόμη και ο κίνδυνος άμεσων μετεγχειρητικών επιπλοκών μετά το γαστρικό bypass μπορεί να είναι το ίδιο μικρός όσο μετά από ΓΔ σε έμπειρα χέρια όπως έδειξε μια άλλη μελέτη. Και σε αυτή τα ποσοστά επανεγχειρήσεως για τον ΓΔ ήταν υψηλά μετά από ένα χρόνο (13 % εν συγκρίσει με 2 % για το bypass).


Συμπέρασμα


Ο γαστρικός δακτύλιος έχει σύμφωνα με την εμπειρία μας αλλά και σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία χειρότερα αποτελέσματα εν συγκρίσει με άλλες βαριατρικές επεμβάσεις. Σήμερα τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη η πιο συνηθισμένη βαριατρική επέμβαση είναι η γαστρική παράκαμψη. Είναι ενδεικτικό πως οι Σουηδοί οι οποίοι επινόησαν το γαστρικό δακτύλιο εφαρμόζουν αυτή την επέμβαση σε ποσοστό μικρότερο του 2 % των βαριατρικών χερουργείων τον χρόνο ενώ το γαστρικό bypass σε 95 %. Για τους ασθενείς που δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα με το γαστρικό δακτύλιο, το γεγονός ότι η επέμβαση είναι αναστρέψιμη αποτελεί παρηγοριά.



1. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) δείχνει τη σχέση βάρους και ύψους. Αυτό σημαίνει πως το βάρος πρέπει να είναι ανάλογο του ύψους. Για παράδειγμα 100 κιλά βάρος είναι ιδανικά για κάποιον με ύψος 2 μ. άλλα πολλά για κάποιον με ύψος 1,6. Ο ΔΜΣ υπολογίζεται αν διαιρέσουμε το βάρος με το ύψος μας στο τετράγωνο. Π.χ. βάρος: 125 κ, ύψος 1,8 μ, ΔΜΣ 125/(1.8*1.8)=38.58 κ/μ2


2. Κατηγορίες παχυσαρκίας με βάση τον ΔΜΣ:

18,5 - 24,9 Φυσιολογικός.
25 - 29,9 Υπέρβαρος.
30 - 34,9 Παχύσαρκος.
>35 Σοβαρά παχύσαρκος.

3. Μερικές επιπτώσεις και νόσοι, συνυπάρχουσες με την παχυσαρκία:

Υπέρταση.
Σακχαρώδης διαβήτης.
Υπνική άπνοια.
Υψηλή Χοληστερίνη.
Καρδιακή ανεπάρκεια.
Εγκεφαλικό επεισόδιο.
Καρκίνος του μαστού.
Καρκίνος του προστάτη.
Κατάθλιψη.
Σεξουαλική ανεπάρκεια.
Ανεργία.
Κοινωνική απομόνωση.



Ευάγγελος Ν. Χανδάνος, M.D., Ph.D.



www.dromostherapeia.gr