Ψυχολογικές και αγχώδεις διαταραχές - Αίτια και αντιμετώπιση

Ποιες είναι οι αγχώδεις διαταραχές

Το παθολογικό άγχος μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και να συνθέσει μια ποικιλία παθολογικών καταστάσεων, οι οποίες παρουσιάζουν μεταξύ τους αρκετά κοινά σημεία αλλά και σημαντικές διαφορές. Στις αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνονται:

• Διαταραχή πανικού (με ή χωρίς αγοραφοβία): επανειλημένες κρίσεις πανικού, δηλαδή επεισόδια έντονου φόβου ή δυσφορίας που συνοδεύονται από συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, εφίδρωση, τρεμούλα, ζάλη, φόβος απώλειας ελέγχου, φόβος θανάτου κ.α.
• Αγοραφοβία: άγχος έκθεσης του ατόμου σε δημόσια μέρη και ειδικότερα σε σημεία απ' όπου η ταχεία απομάκρυνση είναι δύσκολη, εάν το άτομο καταληφθεί από κρίση πανικού.
• Ειδικές φοβίες: υπερβολικός φόβος και ανάλογη αντίδραση σε ένα αντικείμενο, μια κατάσταση ή μια δραστηριότητα (π.χ. ζωοφοβία, υψοφοβία, κλειστοφοβία κλπ)
• Κοινωνικές φοβίες: υπερβολικός φόβος ταπείνωσης ή γελοιοποίησης σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις (π.χ. δημόσια ομιλία).
• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και πράξεις.
• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: υπερβολικό και διάχυτο άγχος που συνοδεύεται από νευρικότητα, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, διαταραχή ύπνου κ.α.
• Διαταραχή οξέος στρες - Διαταραχή μετά από τραυματικό στρες: ποικιλία εκδηλώσεων άγχους μετά από τραυματικό γεγονός.
• Αγχώδης διαταραχή που οφείλεται σε σωματική κατάσταση (π.χ. υπερθυρεοειδισμός, καρδιακές αρρυθμίες, ημικρανίες, ανεπάρκεια βιταμινών, υπογλυκαιμία, νεοπλάσματα κλπ)
• Αγχώδης διαταραχή που προκαλείται από ουσίες (π.χ. αμφεταμίνες, κοκαΐνη κ.α.)

Αίτια

Διάφοροι βιολογικοί και ψυχολογικοί παράγοντες, καθώς και μία ποικιλία θεωριών προσπαθούν να ρίξουν φως στην δημιουργία του άγχους και στην εκδήλωση των σχετικών παθολογικών καταστάσεων.

Οι βιολογικές θεωρίες, που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, αναφέρονται σε διαταραχές σε διάφορες ουσίες του εγκεφάλου (σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη κ.α.), σε διαταραχές των δομών του εγκεφάλου και σε γενετικά στοιχεία που δείχνουν μια μεγαλύτερη συχνότητα -ορισμένων διαταραχών άγχους- στους συγγενείς πρώτου βαθμού των πασχόντων.

Παρά την πρόσφατη εξέλιξη των βιολογικών δεδομένων, οι ψυχοδυναμικές, συμπεριφορικές και άλλες θεωρίες παραμένουν ανεκτίμητες στην κατανόηση και αντιμετώπιση των ασθενών με αγχώδεις διαταραχές. Έτσι οι ψυχαναλυτικές θεωρίες αντιμετωπίζουν το άγχος ως άμυνα σε εσωτερικές πιέσεις, οι συμπεριφορικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι το άγχος είναι μαθημένη απάντηση σε ειδικά περιβαλλοντικά ερεθίσματα και οι γνωσιακές θεωρίες μιλάνε για λανθασμένους τρόπους σκέψης και δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές. Τέλος υπαρξιακές θεωρίες ασχολούνται με την αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στο αναπόφευκτο του θανάτου και στην αίσθηση σημαντικότητας ή μηδαμινότητας της ζωής.

Θεραπεία

Οι πιο πρόσφατες μελέτες για την αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι συνδυασμένες θεραπείες, δηλαδή ψυχοθεραπεία μαζί με φαρμακοθεραπεία, δίνουν τα καλύτερα και σε βάθος χρόνου αποτελέσματα.

Αν και κατά το παρελθόν η φαρμακευτική αντιμετώπιση αφορούσε την χρήση ηρεμιστικών φαρμάκων, τα τελευταία χρόνια η αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών βασίζεται στην χρήση αντικαταθλιπτικών (φλουοξετίνη, φλοβουξαμίνη, σερτραλίνη, παροξετίνη κλπ). Τα φάρμακα αυτά αφενός παρουσιάζουν μεγάλη αποτελεσματικότητα, αφ' ετέρου δεν παρουσιάζουν κάποια από τα σημαντικά προβλήματα των ηρεμιστικών, που παρατηρούνταν μετά από χρόνια χρήση, προβλήματα όπως εξάρτηση και ανοχή.

Μεγάλος είναι ο αριθμός και η ποικιλία των ψυχοθεραπευτικών τεχνικών που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών. Η ψυχοδυναμικές θεραπείες βοηθούν τον πάσχοντα να κατανοήσει και ελέγξει συναισθηματικές συγκρούσεις που προκαλούν το άγχος. Η συμπεριφορικές/γνωσιακές παρεμβάσεις βοηθούν το άτομο να κατανοήσει τους λανθασμένους τρόπους σκέψης και δράσης, ενώ παράλληλα το «εκπαιδεύουν» σε ορθότερη αντιμετώπιση των καταστάσεων. Τέλος η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία και η θεραπεία οικογενείας χρησιμοποιούνται πολύ συχνά, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκύπτουν από την επίδραση του άγχους στο άτομο αναφορικά με τις διάφορες δραστηριότητές του και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.

Το άγχος είναι φυσιολογικό συναίσθημα σε πολλές καταστάσεις, όπως σε αλλαγές, σε προβλήματα, στη βίωση νέων και πρωτόγνωρων εμπειριών, στην αναζήτηση ταυτότητας και νοήματος στη ζωή. Αντίθετα, το παθολογικό άγχος είναι μια απάντηση του οργανισμού υπερβολική, ως προς τη ένταση ή ως προς την διάρκειά της. Οι διαταραχές άγχους αποτελούν τις πλέον συχνές ψυχικές διαταραχές, αφορώντας ένα πολύ μεγάλο τμήμα του συνολικού πληθυσμού. Παρά το γεγονός ότι γενικά πρόκειται για ελάσσονες ψυχικές διαταραχές, εντούτοις το κόστος τους σε ατομικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο είναι μεγάλο. Οφείλει λοιπόν ο καθένας μας να είναι αρκετά ευαισθητοποιημένος και να μην διστάσει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά οποιαδήποτε από τις πολλές μορφές παθολογικού άγχους, οι οποίες γίνονται εμπόδια σε μια δημιουργική ζωή.

ΠΗΓΗ : http://www.kantartzis-sotirios.gr